پوکه

پوکه نوع سبک و متخلخل سنگ آذرین آذرآواری (pyroclastic igneous rock) است که در طی فوران های آتشفشانی انفجاری هنگامی که گدازه های مایع به صورت کف حاوی توده های حباب های گاز به داخل آب یا هوا پرتاب می شود، تشکیل می شود. همانطور که گدازه جامد می شود، حباب ها در سنگ منجمد می شوند. از این شیشه آتشفشانی بسیار متخلخل و کف مانند می توان به عنوان یک سنگدانه سبک در واحدهای بنایی پیش ساخته، بتن ریخته شده، عایق کاری و... استفاده کرد. این ماده بسیار سبک، متخلخل و ساینده قرن هاست که در صنعت ساختمان سازی، زیبایی و همچنین در پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه مطلب با کاربردهای آن در صنعت ساختمان سازی و صنایع غیر ساختمانی بیشتر آشنا خواهیم شد.

پوکه چیست؟

• •منشأ نام: از کلمه لاتین pumex به معنی کف گرفته شده
• •نوع: سنگ آتشفشانی
• •رنگ: سفید تا خاکستری روشن یا مایل به قهوه ای روشن
• •مواد متشکله: اگرچه پوکه عمدتاً از شیشه تشکیل شده است، کریستال های کوچکی از مواد معدنی مختلف در آن وجود دارد.
• •بافت: آفانیتیک و منفذدار (حاوی حفره های گازی کوچک فراوان)
• •ترکیب: فلسیک (ریولیتیک)
• •سرعت خنک کنندگی: سریع، انفجاری (سنگی که در سطح زمین به صورت گدازه یا سایر رسوبات آتشفشانی بیرون زده شده است)
• •سایر مشخصات: بسیار سبک و روی آب شناور می شود.
• •حاوی مواد معدنی: فلدسپات، اوژیت، هورنبلند، زیرکون

پوکه (به انگلیسی: Pumice) یک سنگ آتشفشانی آذرین ریزدانه با رنگ روشن و بسیار سبک و متخلخل است که در طی فوران های آتشفشانی انفجاری تشکیل می شود. رنگ آن خاکستری روشن تا خاکستری متوسط است. این سنگ آتشفشانی حاوی تعداد زیادی حباب گاز خالی است، بنابراین بسیار سبک است و بیشتر شبیه یک اسفنج است. گاهی اوقات پوکه آنقدر سبک است که روی آب شناور می شود. این ماده به عنوان سنگدانه در بتن سبک، به عنوان سنگدانه محوطه سازی و به عنوان ساینده در انواع محصولات صنعتی و مصرفی استفاده می شود. بسیاری از نمونه ها دارای تخلخل کافی هستند که می توانند روی آب شناور شوند تا زمانی که به آرامی غرقاب شوند.

پوکه چگونه تشکیل می شود؟

پوکه زمانی تشکیل می شود که آتشفشان ها به صورت انفجاری فوران کنند. هنگامی که گدازه هایی که حاوی مقدار زیادی آب و گاز هستند، از یک آتشفشان خارج می شوند، پوکه از آنها ایجاد می شود. چگونه؟ زمانی که حباب های گاز از گدازه فرار کنند، باعث کف آلود شدن گدازه می شود. بعد از سرد و سخت شدن گدازه نوعی سنگ آتشفشانی بیرونی بسیار سبک تشکیل می شود که پر از حباب های ریز گاز است. در واقع پوکه وقتی ایجاد می شود که گاز از درون کف گدازه های شیشه ای که بسرعت در حال سرد شدن هستند، خارج شود. از همان نوع ماگمایی می آید که گرانیت یا ریولیت را تشکیل می دهد، یعنی ماگمایی که حاوی مقدار زیادی سیلیس (کوارتز) است. رنگ روشن این ماده نشان دهنده یک سنگی آتشفشانی حاوی سیلیس بالا و آهن و منیزیم کم است، هنگامی که ماگمای داغ با آب تماس پیدا می کند، سرد شدن سریع و افت فشار سریع با تشکیل گدازه، حباب را کاهش می دهد. ماگمای حاوی مقدار زیاد سیلیس، معمولاً غلیظ و چسبنده است. برخی از گازهایی که باعث فوران انفجاری می شوند در ماگما به دام افتاده و حباب های گازی را تشکیل می دهند. پوکه برای ساخت مصالح ساختمانی سبک مانند بلوک بتنی و بتن استفاده می شود. باقیمانده پوکه استخراج شده در ساینده ها (برای مراقبت های شخصی، پاک کننده های صنعتی، پاک کن های لاستیکی، سنگ شویی، شلوار جین و غیره)، جاذب ها (خاک گلدان، بستر حیوانات خانگی و غیره) و معماری (عایق، سقف، محوطه سازی و غیره) استفاده می شود.

ترکیبات

پوکه عمدتاً حاوی دی اکسید سیلیکون، مقداری اکسید آلومینیوم و مقادیر کمی از اکسیدهای دیگر است. بلورهایی از مواد معدنی مختلف در بسیاری از پوکه ها وجود دارند که رایج ترین آنها فلدسپات، اوژیت، هورنبلند و زیرکون هستند. حفره ها یا وزیکول پوکه گاهی اوقات گرد هستند و بسته به جریان گدازه در حال انجماد ممکن است کشیده یا لوله ای نیز باشند. وزیکول ها که در میان سنگ های آتشفشانی قدیمی رخ می دهند، معمولاً با رسوبات مواد معدنی ثانویه که با نفوذ آب وارد می‌شوند پر می‌شوند. خود شیشه رشته ها، الیاف و پارتیشن های نازک بین وزیکول ها را تشکیل می دهد. پوکه‌های ریولیت و تراکیتی سفید، سنگ‌های آندزیتی اغلب زرد یا قهوه‌ای هستند و بازالت‌های پوکه (مانند جزایر هاوایی) به رنگ سیاه مایل به زرد هستند. پوکه ها به قدری سریع تشکیل می شود که اتم های آن اغلب وقت ندارند تا در کریستال ها سازماندهی شوند. گاهی اوقات کریستال هایی در پوکه وجود دارد، اما بیشتر ساختار بی شکل است و یک شیشه آتشفشانی به نام مینروئید تولید می کند.

خصوصیات و خواص

پوکه از مواد آذرآواری شیشه ای بسیار میکرووزیکولار با دیواره های حباب بسیار نازک و نیمه شفاف از سنگ آذرین بیرونی تشکیل شده است. معمولاً، اما نه منحصراً از سیلیس یا فلسیک (مثل ریولیتی، داسیتی، آندزیت، پانتلریت، فونولیت، تراکیت)، بازالت و ترکیبات دیگر تشکیل شده است. رنگ آن معمولاً کم رنگ است و از سفید، کرم، آبی یا خاکستری تا سبز-قهوه ای یا سیاه متغیر است. این محصول دارای تخلخل 64 تا 85 درصد حجمی است و احتمالاً برای سال‌ها روی آب شناور می‌ماند تا در نهایت غرق شود. دو شکل اصلی وزیکول وجود دارد. بیشتر این سنگ حاوی میکرووزیکول های لوله ای است که می توانند پارچه ای ابریشمی یا فیبری ایجاد کنند. ازدیاد طول میکرووزیکول ها به دلیل طویل شدن شکل پذیر در مجرای آتشفشانی یا در مورد گدازه های پوکه ای در حین جریان رخ می دهد. شکل دیگر وزیکول ها کروی هستند و از فشار بخار بالا در طول فوران ناشی می شوند.

مشخصات فیزیکی

• •نام شیمیایی: سیلیکات آلومینیوم آمورف (Amorphous Aluminum Silicate)
• •سختی: 6
• •pH: 7.2
• •رادیواکتیویته: ندارد
• •تلفات در جرقه زدن: 5 درصد
• •نقطه نرم شدن: 900 درجه سانتی گراد
• •مواد محلول در آب: 0.15 درصد
• •مواد محلول در اسید: 2.9 درصد
• •واکنش پذیری: بی اثر
• •ظاهر: پودر سفید

آنالیز شیمیایی

• •دی اکسید سیلیکون: 76.2 درصد
• •اکسید آلومینیوم: 13.5 درصد
• •اکسید آهن: 1.1 درصد
• •اکسید آهن: 0.1 درصد
• •اکسید سدیم: 1.6 درصد
• •اکسید پتاسیم: 1.8 درصد
• •اکسید کلسیم: 0.8 درصد
• •اکسید تیتانیوم: 0.2 درصد
• •اکسید منیزیم: 0.05 درصد
• •آب: 1.0 درصد

کاربردهای پوکه

پوکه یک سنگ منحصر به فرد است که به دلیل وزن سبک و چگالی کم مورد توجه قرار گرفته است (پوکه خشک می تواند در آب شناور شود). معمولاً در بلوک های سیمانی، بتنی و بریز و به عنوان ساینده در پولیش ها، پاک‌کن های مدادی، لایه بردارها و برای تولید شلوار جین سنگ شسته استفاده می شود. همچنین برای از بین بردن پوست خشک از پایین پا در طول فرآیند پدیکور در برخی از سالن های زیبایی استفاده می شود. این ماده بسیار سبک وزن، متخلخل و ساینده است و قرن هاست که در صنعت ساختمان سازی و زیبایی و همچنین در پزشکی اولیه استفاده می شود. همچنین در صنعت کتاب سازی برای تهیه کاغذ پوستی و صحافی چرمی استفاده می شد. تقاضای زیادی برای پوکه، به ویژه برای تصفیه آب، مهار نشت مواد شیمیایی، تولید سیمان، باغبانی و به طور فزاینده ای برای صنعت حیوانات خانگی وجود دارد.

کاربرد در صنایع غیر ساختمانی

پوکه بیش از 2000 سال است که در صنایع دارویی استفاده می شود. طب قدیم چینی از پوکه آسیاب شده همراه با میکای آسیاب شده و استخوان های فسیل شده اضافه شده به چای برای آرام کردن روح استفاده می کرد. این چای برای درمان سرگیجه، حالت تهوع، بی خوابی و اختلالات اضطرابی استفاده می شد. این سنگ بعداً با سایر مواد گیاهی برای درمان سرطان کیسه صفرا و مشکلات ادراری استفاده شد. در طب غربی، از اوایل قرن هجدهم، پوکه به شکل یک قوام شکر، آسیاب و با سایر مواد برای درمان زخم روی پوست و قرنیه استفاده می شد. به غیر از پوکه ساختمانی از پوکه به عنوان ماده ای در مراقبت شخصی برای هزاران سال استفاده می شود. پوکه ماده ساینده ای است که می تواند به صورت پودر یا سنگ برای از بین بردن موهای زائد یا پوست ناخواسته استفاده شود. در مصر باستان، برداشتن تمام موهای بدن برای کنترل شپش و به عنوان نوعی پاکسازی آیینی، با استفاده از کرم، تیغ و سنگ پا مرسوم بود. پوکه به شکل پودر یکی از مواد تشکیل دهنده خمیردندان در روم باستان بود. مراقبت از ناخن در چین باستان بسیار مهم بود. ناخن ها را با سنگ پا مرتب می کردند و از سنگ پا نیز برای از بین بردن پینه استفاده می کردند. امروزه بسیاری از این تکنیک ها هنوز استفاده می شوند. پوکه به طور گسترده ای به عنوان یک لایه بردار پوست استفاده می شود. با وجود اینکه تکنیک‌های حذف موهای زائد در طول قرن‌ها تکامل یافته‌اند، هنوز از مواد ساینده مانند سنگ پا استفاده می‌شود.سنگ پا اغلب در سالن های زیبایی در طول فرآیند پدیکور برای از بین بردن پوست خشک و اضافی از پایین پا و همچنین برای از بین بردن پینه استفاده می شود. پوکه ریز آسیاب شده به برخی از خمیردندان ها به عنوان پولیش اضافه شده و به راحتی پلاک های دندانی را از بین می برد. البته متذکر می شویم که چنین خمیر دندانی برای استفاده روزانه بیش از حد ساینده است. سنگ پوکه یک ابزار تمیز کننده مؤثر برای از بین بردن رسوبات آهکی، زنگ زدگی، حلقه های آب سخت و سایر لکه های روی وسایل چینی در خانه ها (مثل وان حمام) است. این یک روش سریع در مقایسه با جایگزین هایی مانند مواد شیمیایی یا سرکه و جوش شیرین و... است. خاک خوب نیاز به آب کافی و بارگیری مواد مغذی و همچنین تراکم کمی دارد تا امکان تبادل آسان گازها را فراهم کند. ریشه گیاهان به انتقال مداوم دی اکسید کربن و اکسیژن به سطح و برعکس نیاز دارد. پوکه به دلیل خاصیت متخلخلش، کیفیت خاک را بهبود می بخشد، آب و گازها به راحتی از طریق منافذ منتقل می شوند و مواد مغذی را می توان در سوراخ های میکروسکوپی ذخیره کرد. یکی دیگر از مزایای این سنگ معدنی این است که قارچ یا حشرات را جذب نمی کند. زهکشی در باغبانی بسیار مهم است. استفاده از پوکه همچنین شرایط ایده آلی را برای رشد گیاهانی مانند کاکتوس ها و ساکولنت ها ایجاد می کند زیرا احتباس آب در خاک های شنی را افزایش می دهد و تراکم خاک های رسی را کاهش می دهد تا امکان انتقال بیشتر گازها و آب فراهم شود. افزودن پوکه به خاک باعث بهبود و افزایش پوشش رویشی می شود زیرا ریشه گیاهان شیب ها را پایدارتر می کند و به کاهش فرسایش کمک می کند. پوکه به حاصلخیزی خاک در مناطقی که به طور طبیعی فعالیت آتشفشانی در آنها وجود دارد، کمک می کند. از دیگر کاربردهای پوکه در صنایع غیر ساختمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • به عنوان ساینده به ویژه در پولیش ها
• • پاک کن های مدادی
• • در تولید شلوار جین سنگ شویی
• • در صنعت کتاب سازی اولیه برای تهیه کاغذ پوستی و صحافی چرمی
• • برای تصفیه آب، مهار نشت مواد شیمیایی، تولید سیمان، باغبانی و به طور فزاینده ای برای صنعت حیوانات خانگی
• • استخراج سنگ پا

کاربرد در صنعت ساختمان سازی

پوکه ساختمانی به طور گسترده ای برای ساخت بتن سبک و بلوک های خاکستری با چگالی کم عایق استفاده می شود. وزیکول های پر از هوا در این سنگ متخلخل به عنوان یک عایق خوب عمل می کند. یک نوع دانه ریز پوکه به نام پوزولان به عنوان افزودنی در سیمان استفاده می شود و با آهک مخلوط می شود تا بتن سبک، صاف و گچ مانند را تشکیل دهد. این فرم از بتن در زمان رومیان مورد استفاده قرار می گرفت. مهندسان رومی از آن برای ساختن گنبد عظیم پانتئون با مقادیر فزاینده ای از سنگ پا به بتن برای ارتفاعات بالاتر سازه استفاده کردند. همچنین پوکه معمولاً به عنوان مصالح ساختمانی برای بسیاری از قنات ها استفاده می شد. یکی از کاربردهای اصلی پوکه در حال حاضر در ایالات متحده، ساخت بتن است. این سنگ هزاران سال است که در مخلوط های بتن و همچنان در تولید بتن، به ویژه در مناطق نزدیک به محل رسوب این مواد آتشفشانی، استفاده می شود. مطالعات جدید کاربرد گسترده تری از پودر پوکه را در صنعت بتن اثبات می کند. پوکه می تواند به عنوان یک ماده سیمانی در بتن عمل کند. محققان نشان داده اند که بتن ساخته شده با 50 درصد پودر پوکه می تواند به طور قابل توجهی دوام را بهبود بخشد و در عین حال انتشار گازهای گلخانه ای و مصرف سوخت فسیلی را کاهش دهد. از دیگر کاربردهای پوکه در ساختمان سازی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• •در ساخت مصالح سبک مثل انواع بتن های سبک، ملات ها و اندودها، فرآورده های قیری و... جهت سبک سازی ساختمان ها
• •کاهش وزن ساختمان و افزایش مقاومت ساختمان ها
• •مقاوم سازی و ضد زلزله ساختن ساختمان ها
• •عایق کاری حرارتی، برودتی و صوتی
• •پر کننده فضاهای خالی به منظور کاهش وزن
• •ایمن سازی ساختمان ها در برابر آلودگی های هوایی و باران های اسیدی به علت فاسد نشدنی بودن پوکه ها معدنی و عدم با مواد شیمیایی
• •از پوکه معدنی برای شیب بندی پشت بام، ساخت بلوک های سبک، موزاییک و پر کردن سطوح مختلف ساختمان و غیره استفاده می شود.
• •از پوکه صنعتی جهت شیب بندی بام ساختمان ها و به عنوان پر کننده در کف سازی ها و نیز به عنوان ماده اولیه جهت تولید قطعات بتنی سبک و عایق و هم چنین پانل استفاده می شود.

انواع پوکه

پوکه به دو دسته ی پوکه صنعتی و پوکه معدنی تقسیم می گردد.

پوکه صنعتی

وقتی خاک رس در کوره های گردان با حرارتی برابر با هزار و دویست درجه سانتیگراد منبسط می شود، پوکه های صنعتی لیکا تولید می شوند که شکل تقریباً گرد و سطح زبر و ناهمواری دارند. اگر با میکروسکوپ به رویه خارجی دانه ها نگاهی بیندازیم، متوجه خلل و فرج ریز و قهوه ای رنگ در آنها خواهیم شد. و در صورت مشاهده بخش داخلی دانه ها با میکروسکوپ متوجه خواهیم شد که دارای بافت سلولی سیاه رنگی هستند. مجموعه ای از ويژگی های قابل توجه مانند وزن کم،‌ هدايت حرارتی پايين، افت صوتی مناسب، مقاومت در برابر آتش، ‌دوام و پايداری شيميايی و … سبب گسترش کاربردهای اين سنگدانه های مصنوعی در صنعت ساختمان، طرح های عمرانی، کشاورزی، محيط زيست،‌ر اهسازی و …شده است. نحوه تولید پوکه های صنعتی هم بدین صورت است که بعد از ورود خاک رس صنعتی به خط تولید و ورود آن به آسیاب پس از توزین و عبور از گیت مغناطیس، آب به آن اضافه می شود. گل بدست آمده پس از عبور از صفحات مشبکی به مخلوط کن وارد شده و ورز داده می شود. و نهایتاً وارد آسیاب غلطتکی شده و سپس وارد کوره خشک کن می شود. در کوره خشک کن تا دمای 600 درجه سانتی گراد حرارت داده می شود تا گندله تولید شود. سپس گندله ها وارد کوره پخت 1200 درجه ای شده و بعد از منبسط شدن در این درجه حرارت تبدیل به دانه های سبک و متخلخل 1 تا 20 میلی متری می شوند که بعد وارد خنک کن های ماهواره ای شده و بعد هم از طریق تسمه های خروجی از آن خارج می شوند. وزن بسیار کم، عایق کاری صوتی، مقاومت در برابر آتش، دوام شیمیایی بالا، عایق حرارتی پایین، غیر قابل فاسد شدن و... از ویژگی های پوکه صنعتی محسوب می شود. از کاربردهای پوکه صنعتی در ساختمان سازی می توان به تولید بلوک سبک، بتن سبک سازه ای، روف گاردن و همچنین در کف سازی و شیب بندی بام اشاره کرد. از دیگر کاربردهای پوکه صنعتی می توان در کشاورزی (عنوان خاک سبک و حفظ کننده رطوبت خاک، گلدان و فضای سبز آپارتمانی)، راه سازی (ساخت تونل و سد) و همچنین تصفیه کننده آب و فاضلاب اشاره کرد.

انواع پوکه صنعتی

پوکه صنعتی لیکا شامل پوکه صنعتی بادامی، پوکه صنعتی عدسی، پوکه صنعتی فندقی و پوکه صنعتی نخودی می باشد پوكه عدسی به دلیل اندازه و وزن بسیار كم در كارگاه های تولید بلوک سیمانی سبک مورد استفاده قرار می گیرد. پوكه نخودی موارد مصرف زیادی از جمله شیب دار كردن سقف ساختمان ها و هم سطح نمودن كف طبقات دارد. پوکه فندوقی وبادامی همانند پوکه نخودی می باشند و بعلت سایز بزرگتر قیمت کمتری هم دارد.

پوکه معدنی

پوکه معدنی به صورت طبیعی از دل کوه بیرون می آید و نتیجه فعالیت های آتشفشانی است. در مقایسه با سایر مصالح ساختمانی وزن بسیار کمی داشته و درجه سختی بالایی دارد. پوکه معدنی عایق در برابر انتقال صوت و حرارت و مقاوم در برابر آتش سوزی در شرایطی که تا ۷۶۰ درجه سانتی گراد تغییر در حجم آن صورت نمی گیرد. این نوع پوکه با هزینه ای بسیار پایین در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. از خواص پوکه معدنی می توان به عایق کاری صوتی و حرارتی، مقاوم بودن در برابر آتش سوزی، دوام بالا و... اشاره کرد.

انواع پوکه معدنی

پوکه معدنی شامل انواع پوکه معدنی بادامی، پوکه معدنی ماسه ای، پوکه معدنی عدسی، پوکه معدنی سیاه و پوکه معدنی نخودی می باشد. اندازه پوکه معدنی عدسی در حدود 10 تا 15 میلی متر و وزن آن در حدود 550 تا 600 کیلوگرم (وزن یک متر مکعب آن) است که در ساخت بلوک های سبک دیواری و سقف مورد استفاده قرار می گیرد. سایز و وزن پوکه ماسه ای به ترتیب برابر با 0 تا 5 میلی متر و 800 تا 900 کیلوگرم (وزن یک متر مکعب آن) است که علاوه بر استفاده در ساخت بلوک های دیواری و سقفی، در ساخت موزائیک و بتن سبک، و پر کردن سطح لوله هم به کار می رود. سایز و وزن پوکه معدنی نخودی مشابه پوکه معدنی عدسی ولی سبک تر از آن است. به دلیل مقاومت بسیار بالایی که دارد، از این پوکه در بین طبقات ساختمان استفاده می شود. ابعاد پوکه معدنی بادامی بزرگتر بوده و قیمت کمتری دارد. دیوارچینی و ساختمان سازی، شیب بندی پشت بام، ساخت دیواره تونل ها، ساخت سدها، اسکله و پل ها، کشاورزی، ساخت آب نماها از کاربردهای پوکه معدنی سیاه می باشد.

قیمت پوکه

وزن پوکه ساختمانی برحسب متر مکعب بیان شده و به صورت فله ای فروخته می شود. قیمت تمام شده آن به تناسب کیفیت به نسبت لیکا و سایر سبکدانه ها بسیار به صرفه می باشد و در ترکیب سیمان و آب مقاومت بالایی دارد. برای کسب اطلاع از قیمت هر کدام از پوکه های معدنی روی محصول مورد نظر کلیک فرمایید و با ورود به صفحه انتخابی لیست قیمت مصالح ساختمانی ارائه شده را مطالعه فرمایید. مصالح مارکت وب سایتی برای اطلاع رسانی بروزترین قیمت های انواع مصالح ساختمانی برای پیمانکاران، مجریان، مهندسین و سرمایه گذاران حوزه ساخت و ساز می باشد. شما می توانید با تماس با پشتیبانی مجموعه مصالح مارکت از مشاوره رایگان، کسب اطلاعات جامع و خرید انواع مصالح ساختمانی باکیفیت بالا و به قیمت مناسب از این مجموعه اقدام نمایید.